شرح حدیثی از امام کاظم علیه السلام
استاد فقید اخلاق تهران، مرحوم آیت‌الله مجتبی تهرانی در سلسله جلسات شرح احادیث معصومین(علیه السلام) و در ایام شهادت امام موسی کاظم(علیه السلام) حدیثی از این امام همام را شرح کرده است:
رُوِیَ عَن مُوسَی بنِ جَعفَرٍ (عَلَیهِمَا السَّلَامُ) قَالَ: «مَنْ صَدَقَ لِسَانُهُ زَکَی عَمَلُهُ وَ مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زِیدَ فِی رِزْقِهِ وَ مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِإِخْوَانِهِ وَ أَهْلِهِ مُدَّ فِی عُمُرِهِ».
روایتی از موسی بنجعفر(صلوات الله علیه) منقول است که حضرت به هشام بن حکم فرمودند: «ای هشام! هر که راستگو باشد، اعمال نیک او فزونی گرفته و اعمالش پاکیزه می‌شود؛ و هر که خوشنیّت باشد، روزی‌اش زیاد می‌شود و هر که به برادران و به خانواده خود نیکوکار باشد، عمرش زیاد می‌شود.
«مَنْ صَدَقَ لِسَانُهُ زَکَی عَمَلُهُ»؛ «صدقِ لسان» یعنی فرد مقیّد باشد که دروغ نگوید و آنچه می‌گوید، راست باشد، «زَکَی» هم دو معنا دارد؛ هم به معنای افزایش است و هم به معنای پاکیزگی است.
راستگویی بر روی اعمال انسان دو اثر دارد: ۱- بر اعمال نیک انسان می‌افزاید. ۲- عمل انسان را هم پاکیزه می‌کند، یعنی انسان عمل زشت از او سر نمی‌زند، چه بسا مراد امام کاظم (علیه‌السلام) هر دو معنا است.
«وَ مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زِیدَ فِی رِزْقِهِ»، اگر نیت کسی از نظر درونی همیشه نیت خیر باشد و حسن نیت داشته باشد، این موجب می‌شود که به رزق و روزی او افزوده شود، یعنی هیچگاه در ذهنش این نیست که نعوذ بالله کار زشتی انجام دهد، بلکه همیشه در ذهنش این است که کار خیر انجام دهد، اطاعت خدا کند، کسی که دلش می‌خواهد همیشه کار خوب کند، خدا روزی‌اش را زیاد می‌کند.
خیلی چیزها موجب زیادتی روزی می‌شود، مانند شکر نعمت، در قرآن کریم می‌فرماید: «لَینِ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ»، اگر شکرگزاری کنید، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود. در اینجا شکرِ نعمتی که خدا داده، صرف نیت است، حتی لازم نیست «شکراً لله» بگویی؛ «الحمدلله» بگویی، در این روایت هم اینطور است، دلش می‌خواهد، کارهای خوب و خدا پسندانه بکند، همین که دلش می‌خواهد، همین که در ذهنش هست، این موجب می‌شود، روزی‌اش زیاد شود.
«وَ مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِإِخْوَانِهِ وَ أَهْلِهِ مُدَّ فِی عُمُرِهِ»، کسی که نسبت به برادران دینی‌اش و خاندانش، کار نیک انجام دهد، اثرش این است که طول عمر پیدا می‌کند.
بنابراین سه چیز شد: صدق لسان که روی عمل دو اثر دارد، صدق نیّت که نسبت به ازدیاد روزی مؤثر است و کار نیک انجام دادن نسبت به دیگران که نسبت به طول عمر مؤثر است.
ابنا
