زیارت نوّاب اربعه رحمةالله علیهم اجمعین در بغداد
نوّاب اربعه امام زمان علیه السلام عبارتند از:
جناب ابو عمرو، عثمان بن سعید عَمرَوِیّ الأسدی
جناب ابوجعفر، محمّد بن عثمان
جناب ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی
جناب ابوالحسن، علیّ بن محمّد سمری، رحمةالله علیهم اجمعین.
• مرحوم محدّث قمّی در مفاتیح الجنان، در بیان زیارت نوّاب اربعه امام عصر علیه السلام، شخصیّت والای این بزرگواران را بدین گونه ترسیم می‌کند:
- از جمله تکالیف زوار در ایام توقف در بلده طیبه کاظمین رفتن به بغداد است به جهت زیارت این چهار نایب خاصِّ امام عصر صلوات الله علیه، که اگر هر یک از آنها در بلاد بعیده بودند سزاوار بود که انسان منازل بعیده طیّ کند، و رنج و تعب سفر کشد، و به فیض زیارت آنها نایل گردد.
- در میان تمام اصحاب خاص ائمه علیهم السلام به بزرگی و جلالت قدر ایشان کسی نمیرسد.
- قریب هفتاد سال به منصب سفارت و وساطت میان امام علیه السلام و رعیت فایز شدند.
- بر دست ایشان کرامات بسیار و خوارق عادات بیشمار جاری گردید.
- گفته شده که بعضی از علما قایل به عصمت ایشان شده اند.
- مخفی نیست که همچنانچه این بزرگواران در حیات خود واسطه بودند میان ولی عصر صلوات الله علیه و رعیّت، و از جمله مناصب ایشان رسانیدن عرایض و رقعههای حاجت خلق بود به آن حضرت، حال نیز به همان منصب شریف مفتخرند، و باید رقاع حاجت که در شداید و سختیها نوشته می‌شود به توسط ایشان به آن حضرت برسد.
- بالجمله فضایل و مناقب ایشان زیاده از آن است که ذکر شود.
• مرحوم شیخ طوسی در تهذیب الاحکام، و مرحوم سیّد بن طاووس در مصباح الزّایر می‌نویسند:
زیارت ابوابِ حجّت صلوات الله و سلامه علیه که نقل می‌شود به جناب ابوالقاسم حسین بن روح منسوب است.
برای زیارت این بزرگواران نخست بر رسول خدا صلّی الله علیه و آله، و امیرالمؤمنین علیه السلام، و سپس بر خدیجه کبری علیهاالسلام و فاطمه زهرا علیهاالسلام، و بر حسن و حسین علیهماالسلام و همه ایمّه علیهم السلام تا صاحب الزّمان صلوات الله علیه سلام می‌کنی و سپس چنین می‌گویی:
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ ،
أَشْهَدُ أَنَّکَ بَابُ الْوَلِیِّ، أَدَّیْتَ عَنْهُ وَ أَدَّیْتَ إِلَیْهِ، مَا خَالَفْتَهُ وَ لَا خَالَفْتَ عَلَیْهِ، قُمْتَ خَاصّاً وَ انْصَرَفْتَ سَابِقاً،
جِیْتُکَ عَارِفاً بِالْحَقِّ الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ، وَ أَنَّکَ مَا خُنْتَ فِی التَّأْدِیَةِ وَ السِّفَارَةِ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ بَابٍ مَا أَوْسَعَکَ، وَ مِنْ سَفِیرٍ مَا آمَنَکَ، وَ مِنْ ثِقَةٍ مَا أَمْکَنَکَ.
أَشْهَدُ أَنَّ اللهَ اخْتَصَّکَ بِنُورِهِ حَتَّی عَایَنْتَ الشَّخْصَ فَأَدَّیْتَ عَنْهُ وَ أَدَّیْتَ إِلَیْهِ.
پس مجدّدا به رسول خدا صلّی الله علیه و آله تا صاحب الزّمان علیه السلام سلام می‌دهی، و پس از آن می‌گویی:
جِیْتُکَ مُخْلِصاً بِتَوْحِیدِ اللهِ وَ مُوَالاةِ أَوْلِیَایِهِ، وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَایِهِمْ، وَ مِنَ الَّذِینَ خَالَفُوکَ.
یَا حُجَّةَ الْمَوْلَی، وَ بِکَ اللَّهُمَ تَوَجُّهِی وَ بِهِمْ إِلَیْکَ تَوَسُّلِی ]وَ بِکَ إلَیِهِمْ تَوَجُّهِی إلَی اللهِ وَ تَوَسُّلِی[.
سپس دعا کن و از خداوند هر آنچه می‌خواهی درخواست کن که اگر بخواهد اجابت می‌شود.
• مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار، زیارت بسیار شریفی را برای اوّلین نایب خاصّ امام عصر علیه السلام از بعضی از نسخه‌های قدیمی علمای امامیّه نقل می‌کند. متن این زیارت که بر عظمت شأن و مقام والای جناب عثمان بن سعید عَمرَوِیّ اسدی دلالت می‌کند، عبارت است از:
السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، النَّاصِحُ لِلهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَوْلِیَایِهِ، الْمُجِدُّ فِی خِدْمَةِ مُلُوکِ الْخَلَایِقِ، أُمَنَاءِ اللهِ وَ أَصْفِیَایِهِ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْبَابُ الْأَعْظَمُ، وَ الصِّرَاطُ الْأَقْوَمُ، وَ الْوَلِیُّ الْأَکْرَمُ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمُتَوَّجُ بِالْأَنْوَارِ الْإِمَامِیَّةِ، الْمُتَسَرْبِلُ بِالْجَلَابِیبِ الْمَهْدِیَّةِ، الْمَخْصُوصُ بِالْأَسْرَارِ الْأَحْمَدِیَّةِ، وَ الشُّهُبِ الْعَلَوِیَّةِ، وَ الْمَوَالِیدِ الْفَاطِمِیَّةِ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا قُرَّةَ الْعُیُونِ، وَ السِّرَّ الْمَکْنُونَ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا فَرَجَ الْقُلُوبِ، وَ نِهَایَةَ الْمَطْلُوبِ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَمْسَ الْمُؤْمِنِینَ، وَ رُکْنَ الْأَشْیَاعِ الْمُنْقَطِعِینَ.
السَّلَامُ عَلَی وَلِیِّ الْأَیْتَامِ، وَ عَمِیدِ الْجَحَاجِحَةِ الْکِرَامِ.
السَّلَامُ عَلَی الْوَسِیلَةِ إِلَی سِرِّ اللهِ فِی الْخَلَایِقِ، وَ خَلِیفَةِ وَلِیِّ اللهِ الْفَاتِقِ الرَّاتِقِ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا نَایِبَ قُوَّامِ الْإِسْلَامِ، وَ بَهَاءِ الْأَیَّامِ، وَ حُجَّةَ اللهِ الْمَلِکِ الْعَلَّامِ عَلَی الْخَاصِّ وَ الْعَامِّ، الْفَارُوقَ بَیْنَ الْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ، وَ النُّورَ الزَّاهِرَ، وَ الْمَجْدَ الْبَاهِرَ فِی کُلِّ مَوْقِفٍ وَ مَقَامٍ.
السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ بَقِیَّةِ الْأَنْبِیَاءِ، وَ خِیَرَةَ إِلَهِ السَّمَاءِ، الْمُخْتَصَّ بِأَعْلَی مَرَاتِبِ الْمَلِکِ الْعَظِیمِ، الْمُنْجِیَ مِنْ مَتَالِفِ الْعَطَبِ الْعَمِیمِ، ذَا اللِّوَاءِ الْمَنْصُورِ، وَ الْعَلَمِ الْمَنْشُورِ، وَ الْعِلْمِ الْمَسْتُورِ، الْمَحَجَّةَ الْعُظْمَی، وَ الْحُجَّةَ الْکُبْرَی، سُلَالَةَ الْمُقَدَّسِینَ، وَ ذُرِّیَّةَ الْمُرْسَلِینَ، وَ ابْنَ خَاتِمِ النَّبِیِّینَ، وَ بَهْجَةَ الْعَابِدِینَ، وَ رُکْنَ الْمُوَحِّدِینَ، وَ وَارِثَ الْخِیَرَةِ الطَّاهِرِینَ.
صَلَّی اللهُ عَلَیْهِمْ صَلَاةً لَا تَنْفَدُ، وَ إِنْ نَفِدَ الدَّهْرُ، وَ لَا تَحُولُ، وَ إِنْ حَالَ الزَّمَنُ وَ الْعَصْرُ.
اللَّهُمَّ إِنِّی أُقَدِّمُ بَیْنَ یَدَیْ سُؤَالِیَ الِاعْتِرَافَ لَکَ بِالْوَحْدَانِیَّةِ، وَ لِمُحَمَّدٍ بِالنُّبُوَّةِ، وَ لِعَلِیٍّ بِالْإِمَامَةِ، وَ لِذُرِّیَّتِهِمَا بِالْعِصْمَةِ وَ فَرْضِ الطَّاعَةِ، وَ بِهَذَا الْوَلِیِّ الرَّشِیدِ وَ الْمَوْلَی السَّدِیدِ، أَبِی مُحَمَّدٍ عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ، أَتَوَسَّلُ إِلَی اللهِ بِالشَّفَاعَةِ إِلَیْهِ لِیَشْفَعَ إِلَی شُفَعَایِهِ وَ أَهْلِ مَوَدَّتِهِ وَ خُلَصَایِهِ، أَنْ یَسْتَنْقِذُونِی مِنْ مَکَارِهِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِعَبْدِکَ عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ، وَ أُقَدِّمُهُ بَیْنَ یَدَیْ حَوَایِجِی، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ شِیعَتِهِ وَ أَوْلِیَایِهِ، وَ أَنْ تَغْفِرَ لِیَ الْحُوبَ وَ الْخَطَایَا، وَ تَسْتُرَ عَلَیَّ الزَّلَلَ وَ السَّیِّیَاتِ، وَ تَرْزُقَنِی السَّلَامَةَ مِنَ الرَّزَایَا،
فَکُنْ لِی یَا وَلِیَّ اللهِ شَافِعاً نَافِعاً، وَ رُکْناً مَنِیعاً دَافِعاً، فَقَدْ أَلْقَیْتُ إِلَیْکَ بِالْآمَالِ، وَ وَثِقْتُ مِنْکَ بِتَخْفِیفِ الْأَثْقَالِ، وَ قَرَعْتُ بِکَ یَا سَیِّدِی بَابَ الْحَاجَةِ، وَ رَجَوْتُ مِنْکَ جَمِیلَ سِفَارَتِکَ، وَ حُصُولَ الْفَلَاحِ بِمَقَامِ غِیَاثٍ، أَعْتَمِدُ عَلَیْهِ وَ أَقْصِدُ إِلَیْهِ، وَ أَطْرَحُ نَفْسِی بَیْنَ یَدَیْهِ، وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ.
سپس نماز زیارت بخوان و آن را به جناب عثمان بن سعید و بقیه نوّاب خاص، صلّی الله علیهم اجمعین، هدیه کن. بعد در حالی که مقابل قبرش قرار گرفته ای، با وی وداع کن.
